Λίγες μέρες πριν μια φίλη μου έστειλε ένα διήγημά της και μου είπε να το διαβάσω ακούγοντας ένα συγκεκριμένο τραγούδι -Lady Grinning Soul του David Bowie- που είχε σε repeat η ίδια όταν το έγραφε. Προσπάθησα να το κάνω αλλά δεν λειτούργησε. Η μουσική με αποσπούσε. Χρειάστηκε να κλείσω το iTunes για να καταφέρω να μπω στο ρυθμό του κειμένου. Για μένα η μουσική και το διάβασμα είναι δύο διαφορετικές απολαύσεις που δεν μπορούν να συνδυαστούν.

Έκανα μία βόλτα στα φόρουμ του Goodreads και παρακολούθησα μερικές συζητήσεις πάνω σ' αυτό το θέμα. Οι αναγνώστες διχάζονται: Κάποιοι μπορούν, κάποιοι όχι. Οι περισσότεροι που τα καταφέρνουν μιλούν κυρίως για κλασική ορχηστρική μουσική. Άλλοι γράφουν ότι μισούν τη σιωπή και ότι το να έχουν ακόμα και ραδιόφωνο ή τηλεόραση να παίζει σιγά κάπου στο βάθος, τους βοηθά να συγκεντρωθούν. Υπάρχουν και εκείνοι που διαβάζουν στο μετρό και χρησιμοποιούν το iPod σαν ωτοασπίδες: η μουσική «σκεπάζει» τις ομιλίες και το μηχανικό θόρυβο.

Μια άλλη φίλη, μητέρα δύο μικρών παιδιών, μου είπε πρόσφατα ότι η μουσική δεν είναι τίποτα μπροστά σε δύο πιτσιρίκια που τρέχουν γύρω από τον καναπέ αλαλάζοντας. Αυτούς τους αναγνώστες-κομάντο τους ζηλεύω. Είναι σκληραγωγημένοι και μπορούν να διαβάσουν τα πιο απαιτητικά βιβλία ακόμα κι όταν κάνει παρέλαση γύρω τους ολόκληρο το στούντιο της Disney.

Προσωπικά όταν διαβάζω έξω -στην παραλία, στο πάρκο, σε κάποιο café, ποτέ σε όχημα που κινείται- βάζω απαραιτήτως ωτοασπίδες, αλλιώς θα μείνω 5 λεπτά στην ίδια σελίδα. Στο σπίτι προτιμώ να διαβάζω σιωπηλά. Όταν ανοίγω το Spotify, κλείνω το βιβλίο. Η μουσική θέλει το δικό της χώρο, είναι ένα είδος διαλογισμού, απαιτεί συγκέντρωση. Όπως ακριβώς και το διάβασμα. Αρνούμαι να δω τη μουσική σαν χαλί για διάβασμα και το βιβλίο σαν κερασάκι πάνω σε ένα μουσικό κοκτέιλ.

Έκανα μια μικρή αναζήτηση στο Google για σχετικές έρευνες. Υπάρχουν πολλές από πανεπιστημιακά ιδρύματα, όλες όμως μιλούν για μελέτη και όχι για διάβασμα λογοτεχνίας (δεν νομίζω ότι είναι το ίδιο πράγμα). Οι απόψεις των ερευνητών διίστανται. Η κλινική ψυχολόγος Έμμα Γκρέι, η οποία διεξήγαγε μία μελέτη για λογαριασμό του Spotify, ισχυρίζεται ότι οι μαθητές που ακούν μουσική διαβάζοντας αποδίδουν περισσότερο. Η κλασική μουσική, σύμφωνα με την έρευνα, μας χαλαρώνει, βάζει φωτιά στη φαντασία και μας βοηθά να συγκεντρωθούμε. Μας οδηγεί σε μία κατάσταση δηλαδή παρόμοια με αυτήν του διαλογισμού. Αντιθέτως, μία αντίστοιχη έρευνα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Νιου Τζέρσεϊ στις ΗΠΑ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι σπουδαστές που άκουγαν μουσική όταν διάβαζαν είχαν χαμηλότερες επιδόσεις στις εξετάσεις από εκείνους που μελετούσαν σιωπηλά. Μια τρίτη έρευνα, αυτή τη φορά από το Πανεπιστήμιο της Ουαλίας, επισημαίνει ότι παίζει ρόλο το είδος της μουσικής. Τα τραγούδια αποσυντονίζουν, ο ακροατής κάνει συνειρμούς με τους στίχους, ενώ η κλασική συμφωνική ή μοντέρνα ορχηστρική μουσική βοηθούν περισσότερο.

Δοκίμασα, λοιπόν, να διαβάσω το συγκλονιστικό βιβλίο μου (Μόνος στο Βερολίνο – Hans Fallada, εκδ. Πόλις) ακούγοντας κλασική μουσική. Με Σοστακόβιτς και Στραβίνσκι στάθηκε αδύνατο. Πολύ γρήγορα έκλεισα το βιβλίο και άνοιξα ένα μπουκάλι ουίσκι για να απολαύσω χαλαρά τη μουσική. Με Έλγκαρ τα πράγματα ήταν πιο εύκολα. Λιγότερες εντάσεις, περισσότερη αρμονία. Πάντως όπως κι αν έχει το διάβασμα μετά μουσικής σε μένα -μέχρι ώρας- δεν δείχνει να λειτουργεί. Σε εσάς;

Edward Elgar - Nimrod (enigma variations)

15 Responses so far.

  1. Lou ...Read says:

    @Ρειμόντ-Αρμάντ-Με-Μαγιό Η μουσική του είναι υπέροχη. Τόσο που προτιμώ να την απολαμβάνω σκέτη, χωρίς βιβλίο.

  2. Δεν υπάρχει περίπτωση να επιβιώσω εξεταστικής χωρίς μουσική (και Einaudi). Στο λογοτεχνικό διάβασμα, είναι ευχάριστες όλες οι καταστάσεις.

  3. Καλησπέρα.
    Lou, σε καταλαβαίνω,ούτε σ΄εμένα πάει καλά ο συνδυασμός μουσικής με το διάβασμα. Μου φαίνεται σαν κάπου κάτι να χάνεται από την αυτόνομη μαγεία του καθενός.Αλλά νομίζω ότι όταν γράφει κάποιος ένα κείμενο ακούγοντας ξανά και ξανά ένα κομμάτι είναι διαφορετική η φάση,η κατάσταση κτλ και λειτουργεί αλλιώς την δεδομένη στιγμή ο συνδυασμός..
    Με το Lady Grinning Soul κιόλας...

  4. Lou ...Read says:

    Βιβή, καλησπέρα! :-)
    Αυτό μου εξήγησε και η Κλεοπάτρα που έχει γράψει το διήγημα. Το τραγούδι της έδινε ρυθμό.

  5. Lou ...Read says:

    Tania σε κόβω για αναγνώστη-κομάντο. :-p

  6. Cleopatra says:

    Αγαπητή Βιβή και Λου,

    Έτσι είναι. Όπως έλεγα και στον Λου, το κομμάτι μου έδινε ρυθμό. Κυρίως γιατί έπρεπε να "καταδυθώ" βαθιά για να βγάλω αυτό το συναίσθημα που ήθελα. Το συγκεκριμένο τραγούδι, την δεδομένη στιγμή που έγραφα αυτό το διήγημα, ήταν το "αρνητικό" της ιστορίας μου στην μουσική.

    Ευχαριστώ και από εδώ τον Λου για την γέννηση αυτού του θέματος. Καλή ανάγνωση σε όλους, με ή χωρίς μουσική!

  7. Ανάλογα το βιβλίο και τη διάθεση. Κάποια βιβλία τα έχω διαβάσει συνοδεία κλασσικής ή τζαζ ή κομμάτια από σάουντρακ. Σε κάποια βιβλία στο τέλος του κεφαλαίου επιβάλλεται ν' ακούσεις τη μουσική, όταν παίζει σημαντικό ρόλογια να μπεις στην ατμόσφαιρα όπως στην Τριλογία της Μασσαλίας .'Η στο Κουτσό, που βρίθει σε ενα κεφάλαιο αναφορών σε μουσική τζαζ.

    Στο μετρό και γενικά σε ΜΜΜ διαβάζω χωρίς μουσική ή ωτοασπίδες. Αν το βιβλίο με τραβήξει χάνω τη στάση άνετα.

  8. Στο παρελθόν επέλεγα μουσική χωρίς λόγια, κυρίως με ήχους της φύσης. Έπειτα, με την παρότρυνση φίλου, εξασκήθηκα στην ανάγνωση κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, ώστε να αξιοποιώ τον χρόνο που περνούσα κάθε μέρα στα ΜΜΜ, διαβάζοντας. Αυτοπειθάρχησα και το κατάφερα. Πλέον μπορώ να απομονώσω τον εαυτό μου κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Στο σπίτι δεν επιλέγω να ακούω μουσική όταν διαβάζω, σε καφέ όμως που αναγκαστικά υπάρχει και όπου συχνά βρίσκομαι με κάποιο βιβλίο ανά χείρας, δε μου αποσπά την προσοχή, εκτός αν "πέσει" πολύ αγαπημένο τραγούδι, οπότε ναι, εκεί δηλώνω αδυναμία συγκέντρωσης.
    Γιατί όμως η μουσική δεν μπορεί να αποτελεί και μουσικό χαλί για διάβασμα; Με προβλημάτισε κάπως αυτό γιατί το έχω ξανακούσει ως άποψη. Βεβαίως η μουσική δικαιούται και τον δικό της αυτόνομο χρόνο για να τη νιώσει κανείς, αλλά γιατί αν κάποιες φορές, κάποια μουσικά έργα χρησιμεύουν ως επένδυση σε άλλη δραστηριότητα, να νιώθουμε ότι αυτός ο συνδυασμός είναι "ασέβεια" προς τη μουσική;

  9. Ανώνυμος says:

    Ούτε εγώ καταφέρνω να διαβάσω με μουσική. Δε θέλω τίποτα να με αποσπά απ' το βιβλίο μου. Ακόμα και στα ορχηστρικά κομμάτια, καταλήγω να προσέχω τη μελωδία και την ενορχήστρωση και όχι αυτό που διαβάζω...!

    Δοκίμασε κι αυτό, αν θες:
    http://www.kasetophono.com/2013/01/the-sound-of-reading.html

    (όχι πως σε μένα έπιασε, πάντως) :)

  10. Εγώ δεν διαβάζω (ούτε γράφω) με μουσική. Ποτέ. Τόσο απόλυτα. Με δυο αλαλάζοντα νήπια πάντως, κάτι καταφέρνω...

  11. Καλησπέρα! Διάβασμα με μουσική δύσκολο,εκτός κι αν βρεθεί η κατάλληλη μουσική στην κατάλληλη ένταση, που δε θα αποσπά αλλά θα βοηθά στην ανάπλαση των εικόνων. Στο γράψιμο ίσως μερικούς να τους διευκολύνει να μπουν στο κλίμα. Μια έντονη σκηνή μάλλον μορφοποιείται ευκολότερα όταν εκτός από το νου διεγείρεται και το συναίσθημα .

  12. FU says:

    Γειά σας!
    Σε κάποια νομίζω ταιριάζει η μουσική επένδυση, σε κάποια πάλι καθόλου. Τώρα ποιά μουσική πάει με ποιό βιβλίο είναι ολόκληρη επιστήμη... Όπως και στις ταινίες, είναι και το βιβλίο ένα ταξίδι στη φαντασία κάποιου άλλου, αλλά απαιτεί ίσως λίγο μεγαλύτερη προσπάθεια στην αρχή, για να βυθιστείς.
    Για τα μουσικά βιβλία, δεν το συζητάμε, δε γίνεται να διαβάζεις τη βιογραφία του Ντεμπυσσύ και να μην τον ακούς ταυτόχρονα, ή τον Ωκεανό του Ήχου πχ, που διαβάζεις και ακούς και μπαίνεις στο νόημα ;-)

    Πρόταση: On the road (Προτείνω οτιδήποτε ακούγεται αμερικάνικο, όχι απαραίτητα jazz, πχ. joni mitchell, rolling stones, birds, country, bob dylan, κ.α.)

    Συγχαρητήρια για το blog!
    Σπ.

  13. Ανώνυμος says:

    @Ρειμόντ Αρμάντ Με Μαγιό : Ludovico Einaudi- απο τα ποιό ωραία κομμάτια έβερ!

    Και το μπλόγκ επιτυχία, εύγε:)

  14. Ανώνυμος says:

    Kι εγώ Λου σαν κι εσένα διαβάζω. Δεν μπορώ να μπερδεύω τις μουσικές. Προτιμώ να ακούω τη μουσική του βιβλίου μου. Πώς μπορείς να ακούς δύο τραγούδια συγχρόνως; Γίνεται; Δεν γίνεται.

Leave a Reply